Informatie

De basis: hoe leert een hond?
De 2 belangrijkste manieren waarop een hond (en elk ander dier) leert zijn door klassieke conditionering en door operante conditionering. Bij beide vormen van conditionering worden er associaties gelegd tussen verschillende gebeurtenissen. Bij klassiek conditioneren is dat de associatie tussen twee gebeurtenissen in de omgeving en bij operant conditioneren is dat de associatie tussen het eigen gedrag en een gebeurtenis in de omgeving.

Klassieke conditionering
Een voorbeeld van klassieke conditionering is als de hond het geluid van zijn etensbak associeert met eten krijgen. Een ander voorbeeld is dat veel honden ‘s avonds als je de TV uitzet, al klaar gaan staan bij de deur. Ze hebben door associatie geleerd dat het uitzetten van de TV betekent dat het tijd is voor de laatste ronde.

Operante conditionering
Bij operante conditionering leert een hond wat de consequenties van bepaald gedrag zijn. Gedrag dat hem iets positiefs oplevert zal hij herhalen, gedrag dat hem iets negatiefs of niks oplevert zal hij niet herhalen. Als een hond een keer per ongeluk op het pedaal van de pedaalemmer trapt met zijn poot en daar vervolgens heerlijke restanten van een maaltijd vindt, zal hij vaker op dat pedaal gaan trappen. Krijgt hij daarentegen met een klap de deksel op zijn kop, dan laat hij het wel uit zijn hoofd dit gedrag te herhalen. Vindt hij niks van waarde in de pedaalemmer, dan is de pedaalemmer ook niet meer interessant.

Gewenst gedrag markeren en belonen
Van deze beide leerprincipes wordt gebruik gemaakt in clickertraining. De clicker is een klein plastic doosje, met een metalen stripje. Door op het stripje te drukken komt er een ‘click’ geluid uit. Dit geluid, de click, wordt gebruikt om het gewenste gedrag van de hond te markeren en aan te geven dat een beloning volgt. Dit is het stukje operante conditionering.

1. Betekenis geven aan de click
Voordat je hiermee begint, zal de click eerst betekenis moeten krijgen voor de hond. Dit doe je door de click steeds te laten volgen door iets wat door de hond als beloning wordt gezien (klassieke conditionering). In veel gevallen is dat een voertje. Als je dit een aantal maal hebt herhaald, gaat de hond de click zien als voorspeller van de beloning.

2. Gewenst gedrag belonen
Als de click eenmaal waarde heeft gekregen voor de hond, zal hij zijn best gaan doen die click te verdienen. Om nu iets aan te leren met behulp van de clicker kun je het gedrag dat je wilt zien uitlokken en vervolgens clicken op het moment dat de hond dat gedrag vertoont. Je kunt ook wachten tot de hond het gewenste gedrag spontaan vertoont, of je kunt de situatie zo maken dat de kans groot is dat de hond het gewenste gedrag gaat vertonen.

3. Cue koppelen aan gedrag
Pas als de hond het gewenste gedrag betrouwbaar vertoont wordt er een ‘cue’ aan het gedrag gekoppeld. (Bij clickertraining spreken we liever van een cue dan van een commando, omdat het woord ‘commando’ dwang impliceert). Een cue kan zowel verbaal als visueel zijn. Dus je kunt ‘zit’ zeggen, maar je kunt bijvoorbeeld ook je hand opsteken als aanwijzing dat je wilt dat de hond gaat zitten. Door deze cue een aantal maal vooraf te laten gaan aan het gedrag, zal de hond gaan anticiperen en het gedrag al uitvoeren als hij de cue hoort of ziet.

Timing is belangrijk
De belangrijkste rol van de clicker is dus communicatie met je hond. Met de click vertel je de hond heel precies welk gedrag hem een beloning oplevert. Het voordeel ten opzichte van direct belonen met een voertje is, dat je met de clicker veel beter kunt timen. Met een voertje ben je meestal te laat en beloon je in feite vaak ander gedrag.

Positief en creatief trainen
Bij clickertraining wordt gewenst gedrag dus beloond. Ongewenst gedrag wordt niet gestraft, maar zoveel mogelijk voorkomen. Dit vraagt enige creativiteit van de handler. Maar niet alleen de handler, ook de hond leert creatief denken van clickertraining. Doordat er bij clickertraining niet met straf, dreiging of dwang wordt gewerkt, is trainen voor zowel hond als baas een ontspannen bezigheid.

Clickertraining versterkt de band met je hond
Een ander voordeel van clickertraining is dat je als handler goed leert te kijken naar je hond. De hond op zijn beurt neemt actief deel aan het leerproces door zelf te leren nadenken welk gedrag hem een click, en dus een beloning oplevert. Training is dus een interactief proces, waarbij samenwerking centraal staat. Dit maakt dat clickertraining niet alleen een goede manier is om de hond allerlei gedragingen aan te leren, maar ook nog eens de band tussen handler en hond versterkt.

Is clickertraining iets voor jou?
Clickertraining is geschikt voor iedereen die zijn of haar hond wil opvoeden of trainen op basis van samenwerking en wederzijds respect.

Vanaf welke leeftijd kun je een hond trainen met een clicker?
Met clickertraining kun je beginnen vanaf het moment dat je je pup in huis hebt. Eenvoudige oefeningetjes als een hand touch heeft een pup binnen de kortste keren geleerd met de clicker. Natuurlijk moet je er wel rekening mee houden dat de aandachtsspanne van een pup nog maar heel kort is, dus houd je de trainingssessies ook heel kort. Juist omdat je met clickertraining zonder dwang of straf werkt, kan je op een ontspannen en speelse manier met je pup aan de slag.

In de media
Op YouTube staan veel leuke en duidelijke video"s over clickertraining.
Vooral het kanaal van Learning About Dogs is zeer de moeite waard.

Informatieve links
• De pionier op het gebied van clickertraining: Karen Pryor
• Kay Laurence is een van ’s werelds vooraanstaande clickertrainers: www.learningaboutdogs.com

Tot slot
Dit artikel is geschreven door Sam Turner, etholoog en hondentrainer bij hondenschool Paws4Fun

Bron: www.doggo.nl

*Van Sam Turner:

-Een hondenleven lang fysiek en mentaal in balans

1 Elke pup een goede start

2 Je puber goed op pad

3 Je senior vervolgt zijn weg

4 De hond als atleet

*Van Martin Gaus/Sacha Gaus:

-Een puppy in huis- de eerste maanden

-Puppymanieren

-Nog beter omgaan met je hond

-Hondentaal is lichaamstaal

*Toepoels Puppywijzer

*Luister naar mij!

Tricia Hollingshead (nederlandse vertaling te bestellen bij Media Boekservice)

*Kalmerende signalen

Turid Rugaas

*Doggie taal (ook leuk voor kinderen)

Lili Chin

*Hondengedrag Begrijpen

dr. ir. Ineke van Herwijnen/ Pascalle Roulaux MSc